Một mảnh đất là thiên đường mơ ước của nhiều con người khắp thế giới có tên gọi Hong Kong, sự hấp dẫn của mảnh đất này được nghành công nghiệp truyền thông nơi đây thổi khắp thế giới từ Đông sang Tây. Nơi ‘thiên đường’ này con người vươn sống tự do hay trong một khuôn phép hà khắc ? Chúng ta cùng ngắm nhìn một góc trưng bày các tác phẩm nghệ thuật đương đại của Bảo tàng Nghệ thuật Hong Kong.
‘ A Class of Dragons – Lớp học của những chú rồng’, bức tranh màu nước kéo dài hết bức tường cỡ năm mét, họa sỹ vẽ những đứa trẻ với những đôi mắt to, tóc tai ngắn dài, dựng đứng, mượt mà, ngồi hích vai nhau chẳng thừa khoảng trống nào bên những chiếc bàn, dường như bản tính cạnh tranh vươn lên đã có sẵn trong gien của những con rồng nhỏ.
“ Sitting down – Xin mời ngồi” Tác phẩm nghệ thuật sắp đặt, mô tả những hình bóng con người trong cuộc sống hiện đại, được bó trong khuôn hình ngay ngắn, nề nếp bởi thép và gỗ, tác phẩm phản ánh văn hóa ứng xử của những những con người nơi đây có thể tóm gọn bằng một từ “Tôn trọng – Respect”. Đây chính là một nền tảng làm nên thịnh vượng của mảnh đất Hong Kong.
“Up 2F – Mời lên tầng 2” tác phẩm mô tả một thiên đường Hong Kong chật trội. Bức tranh khổ lớn ghép bởi hơn một trăm bức hình chụp những chiếc cầu thang dẫn lên tầng 2. Mọi sinh hoạt thường ngày của đa số dân đảo Hong Kong, đảo Cửu Long-Kow Loon, Tân tô giới là ở đó. Nhà hàng, quán bar, cá cược, phim ảnh, dịch vụ cưới hỏi, học hành, khám chữa bệnh,…, cho đến matxa chân, tất cả có đủ, hãy lên tầng 2 trở lên. Bởi tầng một chỉ dành cho phục vụ những nhu cầu xa xỉ như vàng bạc, mỹ phẩm, thời trang. Hãy tưởng tượng đơn giản, mảnh đất Hong Kong được sắp đặt theo một trật tự như của một Siêu thị Khổng lồ.
“ Pet Animals – Những con thú cưng” Hình ảnh những con chó xinh xắn, trang điểm rất cầu kỳ, bảnh bao, vẽ bằng màu nước chiếm chọn một mảng tường lớn, đó như một phần đời sống Hong Kong. Thật vô cùng khó để có thể nghe tiếng chó sủa, hay nhìn thấy một con chó nào lang thang nơi công viên hay trên đường phố Hong Kong. Cuộc sống nơi đây bận rộn, không cho người ta thời gian để hưởng những thú chơi động vật yêu thích, cũng như Luật rất nghiêm, và thú chơi này chỉ dành cho những người thật sự giàu có.
“Labour – Thế giới của những con người lao động” Nghệ sỹ đã tạo nên một chiếc lồng chim bằng tre khổng lồ giống như hình ảnh ta vẫn thường thấy trên những đường phố Hong Kong, đó là những giàn giáo xây dựng bằng tre ôm chặt lấy những căn nhà cao vút hai ba chục tầng. Trong đó nghệ sỹ sắp đặt những hình người trong dáng vóc của những con rô bốt, đầu người cũng được bao bọc bởi chiếc lồng chim bằng tre, những hình người bị treo lơ lửng theo nhiều tư thế bởi những sợi dây inox bóng nhoáng. Chiếc lồng chim được choàng lên bởi chiếc áo ánh sáng điện rực rỡ. Tất cả tác phẩm cho thấy một hình ảnh khái quát nhất về một thế giới của những con người đang ngày đêm lao động để xây đắp mảnh đất Hong Kong thịnh vượng không bao giờ tắt điện. Nơi đây họ tự do sáng tạo trong một khuôn phép, một trật tự, trong không gian đẹp đẽ, đầy ánh điện như những chiếc lồng chim tre. Nơi đây có một cuộc sống được xây đắp bởi những giá trị văn hóa truyền thống cũ và mới như ‘tre’ và ‘điện cùng những con người robot’
Tôi chụp tấm hình một du khách từ nước khác đang tạo dáng bên tác phẩm nghệ thuật, chỉ để muốn tự vấn bằng một câu hỏi ‘Phải chăng người trong muốn ra, Kẻ ngoài muốn vào?’
Một tác phẩm sắp đặt nữa, hàng trăm chiếc bát, một biểu tượng mưu sinh của những con người Hong Kong. Tất cả sắp đặt ngay ngắn, thẳng hàng đến tuyệt đối, cùng hướng đến một tương lai màu hồng phía trước. Đó chính là hình ảnh khái quát cho một xã hội có văn hóa và trật tự cùng nhau vươn đến thịnh vượng.
“Solders – Những người lính” Tranh mực nho, vẽ những người lính kiệu nhau lên để chiến đấu. Tranh toát lên một điều, trên mảnh đất thiên đường như Hong Kong, vẫn có những người sống bằng những hoài niệm về một thời gian khó. Đó chính là sự đan xen trong văn hóa của con người nơi đây.
“Internet – Mạng internet” Một tác phẩm sắp đặt, trên nền tranh thủy mạc bằng mực nho truyền thống hàng ngàn năm, những sợi dây ánh sáng loằng ngoằng đan xen. Hai mảng ánh sáng: tối của mực nho và sáng của ánh điện được sắp đặt cạnh nhau nhưng không khỏa lấp nhau, giữa chúng vẫn có ranh giới. Tác phẩm nghệ thuật muốn nói lên một ý niệm rằng, văn hóa mới và cũ, cùng đan xen, cùng bảo tồn và phát triển các giá trị riêng, cùng tương trợ nhau, trong một xã hội trật tự.
Các tác phẩm nghệ thuật là một sản phẩm của văn hóa, và mục tiêu của văn hóa là làm cho đa số con người cảm nhận, hấp thu nó để rồi họ chuyển hóa thành những sáng tạo khác đóng góp cho xã hội ngày càng thịnh vượng. Xin mời ngắm bức tranh trên, về một thế giới quan của những nghệ sỹ đương đại Hong Kong, bức vẽ bằng mực nho truyền thống hình ảnh một chú bò tót đang ghìm chân, nhấn móng, đuôi co cứng, đầu hướng trước, mũi nở phồng, ..., một loạt các động tác của một chú bò tót chuẩn bị cho bước nhảy vọt. Chất liệu vẽ truyền thống cho một hình ảnh hiện đại. Đó chính là tâm thức của con người Hong Kong, luôn sẵn sàng cho những cuộc đương đầu để chiến thắng. Khuôn hình hai cha con người Hong Kong đứng cạnh bức tranh vô tình lọt vào ống kính, cho thấy một sự giao hòa về văn hóa giữa những nghệ sỹ đương đại và những gia đình Hong Kong đời thường. Hình ảnh dự báo cho một tương lai thịnh vượng hơn về của cải, giàu có hơn về văn hóa trên mảnh đất Hong Kong.
(Nguồn: Ảnh và bài của TS. Nguyễn Đức Tiến từ www.ramgallery.net, 6/2013)
