TƯ TƯỞNG HIỆN ĐẠI & SỰ LIÊN TƯỞNG VỚI TRANH MÚA SƯ TỬ CỦA DANH HOẠ NGUYỄN TƯ NGHIÊM
Người nghiên cứu – NNC có phỏng vấn cụ Bá Đạm (103 tuổi) bạn thân của cụ Nguyễn Tư Nghiêm về sáng tạo Múa Sư Tử của hoạ sĩ. Cụ đã nói rõ, “dòng tranh này quý, tại sao quý, bởi ông ấy (Nguyễn Tư Nghiêm) vẽ ít.”
Tại sao vẽ tươi vui, trẻ thơ vậy, mà danh hoạ vẽ ít? NNC không thể hiểu để trả lời, và hôm nay khi đọc về tư tưởng triết học của triết gia Friedrich Nietzsche đọc là Phê-đê-rích Nit-sờ (1844-1900), thì có lẽ khám phá ra lý do danh hoạ vẽ ít, đây là nghiên cứu cá nhân thôi nhé.
Theo các tài liệu, tư tưởng của nhà triết học người Đức có sức ảnh hưởng mạnh mẽ tới xã hội Tư bản và Dân chủ hiện đại ngày nay. Các ấn phẩm của nhà triết học vào thập niên 1950-1970 đã được phổ biến vào Việt Nam, nhưng bị hạn chế và kiểm duyệt.
Trước giai đoạn đổi mới 1986 có tác giả Nguyễn Đình Thi dịch “Nietzche và Triết học” nói về các tư tưởng triết học của ông. Sau Đổi Mới có nhiều tác phẩm gốc, xuất sắc của Nietzsche được xuất bản, như “Zarathustra đã nói như thế”, “Bên kia Thiện Ác”,…, thì nhà tư tưởng đã chia sự phát triển của mỗi con người ra ban giai đoạn:
- Giai đoạn thứ nhất: Con lạc đà
- Giai đoạn thứ hai: Con sư tử
- Giai đoạn thứ ba: Trẻ thơ
NGHỆ THUẬT BIỂU HIỆN SAU SƯ TỬ CỦA DANH HOẠ NGUYỄN TƯ NGHIÊM NẾU ĐIỀU NNC LIÊN TƯỞNG LÀ ĐÚNG
Ý NGHĨA VÀ CHI TIẾT VỀ GIAI ĐOẠN SƯ TỬ
1/ Phá vỡ và chống đối: Sư tử là biểu tượng của sự phá vỡ và chống đối. Trong giai đoạn này, con người bắt đầu phản kháng lại những giá trị và chuẩn mực áp đặt bởi xã hội và tôn giáo. Sư tử dũng cảm thách thức các luật lệ và quyền lực đã thiết lập, tìm kiếm sự tự do thực sự.
2/ "Tôi muốn" thay cho "Tôi phải": Giai đoạn sư tử là khi con người chuyển từ việc tuân thủ mệnh lệnh và bổn phận ("Tôi phải") sang việc theo đuổi ý chí cá nhân và tự do của mình ("Tôi muốn"). Điều này đòi hỏi sự dũng cảm và ý chí mạnh mẽ, giống như sư tử trong tự nhiên.
3/ Phá bỏ các giá trị cũ: Sư tử có nhiệm vụ phá hủy những giá trị cũ để tạo không gian cho những giá trị mới. Nó đại diện cho tinh thần tự do, nơi con người không còn bị ràng buộc bởi các quy tắc truyền thống và tôn giáo, mà tự mình xác định lại các giá trị và ý nghĩa sống của mình.
Ý NGHĨA TRONG XÃ HỘI HIỆN ĐẠI HÔM NAY
1/ Khuyến khích tư duy phản biện và đổi mới: Trong xã hội hiện đại, biểu tượng sư tử của Nietzsche khuyến khích mọi người không ngừng đặt câu hỏi và thách thức những quy tắc truyền thống. Việc tư duy phản biện và sự đổi mới là cần thiết để phát triển cá nhân và xã hội.
2/ Tự do cá nhân và trách nhiệm:Giai đoạn sư tử nhấn mạnh tầm quan trọng của tự do cá nhân và sự tự chủ. Trong xã hội hiện đại, điều này có thể được thấy qua việc mỗi cá nhân tìm kiếm và theo đuổi đam mê, ý chí và mục tiêu riêng của mình mà không bị giới hạn bởi các chuẩn mực xã hội cũ.
3/ Phá bỏ giới hạn để sáng tạo: Biểu tượng sư tử thúc đẩy mọi người phá bỏ các giới hạn và rào cản, đặc biệt trong các lĩnh vực sáng tạo và khoa học. Việc này giúp mở ra những con đường mới và tạo ra những giá trị mới cho xã hội.
4/ Sự dũng cảm đối diện với thách thức: Sư tử là biểu tượng của sự dũng cảm và quyết tâm. Trong bối cảnh hiện đại, việc đối diện và vượt qua những thách thức cá nhân và xã hội đòi hỏi sự mạnh mẽ và kiên cường, giống như tinh thần của sư tử.
TÓM LẠI:
Biểu tượng SƯ TỬ trong triết học của Nietzsche mang ý nghĩa sâu sắc về sự tự do cá nhân, dũng cảm, và sự đổi mới. Trong xã hội hiện đại, những giá trị này thúc đẩy tư duy phản biện, sự sáng tạo, và khả năng vượt qua các rào cản xã hội để phát triển bản thân và đóng góp cho sự tiến bộ của xã hội.
Lời cuối bài viết này, NNC cho rằng, danh hoạ Nguyễn Tư Nghiêm vốn đã thuộc tầng lớp tinh hoa về văn hoá tri thức của xã hội, nên cụ đã có thể được tiếp cận và hiểu về tư tưởng triết học hiện đại của Nietzsche sớm. Và ở thời điểm tiếp cận tư tưởng đó, thì không cá nhân nào được phép bày tỏ trái ngược tư tưởng xã hội trước đổi mới 1986. Danh hoạ thấu hiểu, nên đã hạn chế sáng tác những tác phẩm có đề tài MÚA SƯ TỬ.
HÔM NAY NHÀ SƯU TẬP NÀO CÓ TRONG TAY TÁC PHẨM MÚA SƯ TỬ CỦA DANH HOẠ NGUYỄN TƯ NGHIÊM, NHẤN MẠNH TỪ 1986 TRỞ VỀ TRƯỚC THÌ LÀ MỘT VINH HẠNH LỚN!
(Người nghiên cứu NĐT, Tây Hồ, 28-6-2024)
