Tác phẩm Đèn Dầu, Chén Rượu, Quả Hồng (*) ký chữ Phái 83. Người sưu tập - Art Dealer trong hành trình kinh doanh, bên cạnh những bức tranh để bán, vẫn dành dụm tài chính để sở hữu những bức tranh ưng ý, và đây là một trong số đó.
Ông vẽ như một âm bản của tác phẩm điêu khắc, tức là những mảng đen tương đương phần tấm gỗ bị khoét vào, những mảng trắng là phần gỗ còn lại sẽ nổi lên là Đèn Dầu, là Chén Rượu, là Những Quả Hồng,...
Và Bùi Xuân Phái vẽ hoàn toàn có ý đồ, ý đồ miêu tả một không gian bao trùm bóng tối tĩnh lặng, chỉ còn ánh đèn dầu soi chiếu lên chén rượu và những trái hồng, cả chữ Phái 83 nữa. Chữ Phái 83 xuất hiện như một biểu hiện về bóng dáng của nhân vật chính trong tranh, cùng tâm trạng trong khung cảnh tối đêm.
Nhìn nhận vào học thuật mỹ thuật thì rõ ràng, ở đó chúng ta như thấy một phong cách rất đặc trưng của trường phái Biểu hiện - Symbolism, mà những người nghệ sĩ Symbolists cần phải diễn đạt được hai yếu tố cốt lõi là Sự chuyển động và Chất văn tho để nói bật lên điều cần nói sau những tạo hình trên bề mặt tranh.
Đâu là chuyển động trên mặt tranh, đó chính là chuyển động của ánh sáng lướt trên các vật thể, là sự cản trở ánh sáng đi vào bóng tối. Đâu là chất văn thơ, những vật phẩm bày ra dưới sánh sáng, như một sự sắp đặt đầy lãng mạn, một yếu tố thường phải có trong văn học. Và cuối cùng tất cả bày tỏ một tâm trạng của chính chủ nhân Bùi Xuân Phái về thời cuộc ông đang sống, 1983, về những đời sống cá nhân gia đình ông đang trải qua, về những biến động chính trị đất nước cùng thế giới, ở giai đoạn tất cả cùng đói khổ và tâm trạng u ám bao trùm đất nước.
Hoạ sĩ Bùi Xuân Phái vẽ bằng mực nho trên giấy báo của năm 1983, kích thước 20x28 cm tại mặt trước. Mặt sau là những bài viết chính trị ngoại giao ở thời điểm 1983 của đất nước.
Nguồn gốc sở hữu, tranh hiện thuộc bộ sưu tập của Art Dealer - Philip Nguyễn. Tranh đã được cụ Bá Đạm, nhà sưu tập, bạn thân của hoạ sĩ Bùi Xuân Phái thẩm định, xác thực công nhận của hoạ sĩ Bùi Xuân Phái. Cụ Bá Đạm nói đây là một bức vẽ hoàn chỉnh đúng tầm một tác phẩm, bởi vẽ chậm, vẽ kỹ, có tính toán tỷ lệ trên một vuông báo giới hạn. Bối cảnh lịch sử là ngay cả 1983, khi đã có danh tiếng, bán được tranh, Bùi Xuân Phái vẫn nghèo, thiếu thốn vật liệu vẽ.
(*) tên tác phẩm do Art Dealer tự đặt theo tranh.
(Cát Khánh viết theo FB của Art Dealer - Philip Nguyễn Đức Tiến, 21-5-2024)
